Cable pooling na ostatniej prostej

W dniu 17 sierpnia 2023 r. Sejm RP przyjął poprawki Senatu RP do wyczekiwanej w branży OZE ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Spośród wielu rozwiązań, szczególną uwagę warto zwrócić na postanowienia wprowadzające do porządku prawnego, pożądaną na rynku, instytucję cable pooling. To odpowiedź na powszechny problem niewydolności sieci przesyłowych i dystrybucyjnych i wynikającą z niego nieustannie zwiększającą się liczbę odmów wydania warunków przyłączenia dla nowych instalacji OZE.

Cable pooling umożliwi podłączenie kilku źródeł wytwórczych OZE w jednym miejscu przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Pozwoli to na optymalizację wykorzystania sieci i mocy, objętej danymi warunkami przyłączenia. Niezwykle rzadko jednostki OZE generują moc wyczerpującą ilość określoną w przyznanych warunkach przyłączenia. Elektrownie PV wprowadzają najwięcej energii w godzinach okołopołudniowych w miesiącach letnich. Z kolei farmy wiatrowe produkują najwięcej energii w miesiącach zimowych. Cable pooling, dostrzegając te zależności, umożliwi wykorzystanie w pełni potencjału sieci - gdy występuje intensywne nasłonecznienie przy jednoczesnym braku wiatru, określona w warunkach przyłączenia moc będzie do dyspozycji uzupełniającej instalacji PV i vice versa.

Zgodnie z projektem:

• dla wszystkich instalacji OZE funkcjonujących w ramach cable pooling wydawane będą jedne warunki przyłączenia i zawierana będzie jedna umowa przyłączeniowa oraz umowa o świadczenie usług przesyłowych / dystrybucyjnych;
• każda z instalacji będzie musiała zostać wyposażona w odrębny układ pomiarowo – rozliczeniowy;
• wymagane będzie zawarcie porozumienia pomiędzy wytwórcami zainteresowanymi działaniem w ramach cable pooling, w którym będą musiały znaleźć się zasady wspólnej realizacji uprawnień i obowiązków wynikających z warunków przyłączenia, umowy przyłączeniowej oraz umowy o świadczenie usług przesyłowych / dystrybucyjnych;
• porozumienie musi wyznaczać jeden podmiot odpowiedzialny m.in.. za reprezentowanie wszystkich jego stron przed operatorem sieci lub Prezesem URE oraz podmiot odpowiedzialny za bilansowanie.

Projekt wprowadza solidarną odpowiedzialność wytwórców wobec operatora z tytułu przekroczenia mocy przyłączeniowej, a także za zobowiązania wynikające z umowy o świadczenie usług przesyłowych / dystrybucyjnych. Usankcjonowane będą przypadki przekroczenia mocy wskazanej w warunkach przyłączenia. Możliwe będzie wprowadzenie ograniczeń w dostarczaniu energii lub całkowite wstrzymanie jej odbioru przez operatora systemu dystrybucyjnego (OSD) lub operatora systemu przesyłowego (OSP) bez prawa do rekompensat. W umowie o świadczenie usług przesyłowych / dystrybucyjnych znajdą się także obowiązkowo postanowienia o przyjęciu przez wytwórcę odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za naruszenie zobowiązań związanych z korzystaniem z jednego przyłącza do sieci, spowodowanych działaniem lub zaniechaniem któregokolwiek z wytwórców. Projekt wprowadza również zobowiązanie wytwórcy do wskazania we wniosku o wydanie warunków przyłączenia opisu sposobu zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej.

Z uwagi na ww. obostrzenia, związane z zapobieganiem przekroczenia mocy wynikającej z warunków przyłączenia, zmianie ulegnie dotychczasowy model biznesowy funkcjonowania OZE. Ograniczenia w produkcji będą się przekładać na mniejszy wolumen produkowanej energii, co w konsekwencji oznacza dłuższy okres zwrotu z inwestycji. Cable pooling otwiera zaś zupełnie inne możliwości dla branży. Wyniki analiz przeprowadzonych przez ekspertów wskazują, że cable pooling umożliwi zwiększenie generowanej mocy, w danym punkcie przyłączeniowym OZE, o ponad 150%¹, Eksperci wskazują, że za najbardziej efektywne uważa się łączenie elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych. Współdzielenie miejsca przyłączenia otworzy korzystne perspektywy także dla dołączania kolejnych elektrowni PV do już istniejących elektrowni słonecznych. Wyniki badań wskazują, że umożliwione będzie nawet podwojenie obecnych mocy, kosztem ograniczenia produkcji na poziomie jedynie ok. 8%¹ (związanego ze zobowiązaniem do nieprzekraczania mocy określonej w warunkach przyłączenia przez wspólnie funkcjonujące instalacje). Straty te będzie można redukować poprzez zastosowanie magazynów energii lub elektrolizerów, które pozwolą na późniejsze wyprowadzenie energii do sieci. Inwestorzy powinni dokonać każdorazowo gruntownej analizy, która pozwoli ustalić, jaka konfiguracja źródeł OZE wraz z możliwymi magazynami energii i elektrolizerami będzie w konkretnych warunkach najrentowniejsza. Ma to szczególne znaczenie z uwagi na wysokie koszty magazynów energii oraz fakt, że jak wynika z dostępnych badań, elektrolizer sprawdza się najlepiej przy łączeniu go z dodatkowymi źródłami wiatrowymi.

Mając na uwadze powyższe, dzięki cable pooling odpowiednio zoptymalizowane i wzajemnie uzupełniające się pary jednostek wytwórczych (PV, elektrownie wiatrowe), a w przyszłości połączone z magazynami energii i elektrolizerami, będą w stanie efektywnie i rentownie współpracować przy wykorzystaniu pełni dostępnej mocy przyłączeniowej. Takie projekty z pewnością powinny być pozytywnie oceniane pod kątem finansowania i bankowalności – jako inwestycje zapewniające stabilne, przewidywalne i zoptymalizowane źródło dochodu. Szacuje się, że cable pooling odblokuje od około 6 do 9 GW mocy bez nakładów w infrastrukturę.